Pojawienie się Di Stefano i Kubali dało hiszpańskiej piłce wiele świeżości. Na jej boiskach grali piłkarze uważani za jednych z najlepszych na świecie. Powstanie Pucharu Europy Mistrzów Krajowych pozwoliło natomiast wypromować hiszpański futbol poza granicami kraju. Dzięki niemu kibice piłki nożnej z innych krajów zaczęli zachwycać się grą hiszpańskich drużyn. LaLiga zaczęła wpisywać się w świadomość widzów, jako liga prezentująca najwyższy możliwy piłkarski poziom.
Powstanie PEMK
W sezonie 1953/1954 Realowi Madryt udało się wygrać Primera División pierwszy raz po wojnie domowej. Kluczową postacią okazał się być Di Stéfano, który wygrał Trofeo Pichichi z 29 golami na koncie. W 1954 roku za sprawą dziennikarza „L’Equipe” Gabriela Hanota pojawił się pomysł zorganizowania rozgrywek europejskich, których celem miało być wyłonienie najlepszej drużyny Starego Kontynentu. Udział w tym pucharze mieli wziąć mistrzowie wszystkich europejskich lig. Całość miała być rozgrywana systemem pucharowym (mecz i rewanż), z jednym meczem finałowym, a całość miało odbywać się pod patronatem UEFA.
Real Madryt zdobył w 1954 roku swój pierwszy tytuł mistrzowski od 20 lat i w opinii europejskiej to Barcelona była w tym okresie drużyną lepszą. W związku z tym korespondent „L’Equipe” Carlos Pardo, otrzymał zadanie zaproszenia CF Barcelony do pierwszej edycji rozgrywek. Zarząd Barçy nie widział szans powodzenia dla tego turnieju i odmówił udziału. Po odrzuceniu przez klub z Barcelony, Pardo wykonał telefon do swojego znajomego z Madrytu, Raimundo Saporty. Już następnego dnia przyjęto go w biurze klubu Real Madryt. Spotkał się z Santiago Bernabéu i opowiedział o koncepcji stworzenia międzynarodowych rozgrywek. Prezydent Realu entuzjastycznie podszedł do pomysłu, i w kwietniu udał się do Paryża na spotkanie w celu ustanowienia rozgrywek. Bernabéu wybrano na wiceprezydenta komitetu organizacyjnego. Rozgrywki otrzymały nazwę Pucharu Europy Mistrzów Krajowych.
Dominacja Realu Madryt
Pierwsze rozgrywki w sezonie 1955/1956 wygrał Real Madryt, zwyciężając w finale w Paryżu z drużyną Stade de Reims. Real Madryt wygrał również 4 kolejne edycje Pucharu, pokonując w finałach kolejno: AC Fiorentine w 1957 roku, A.C. Milan w 1958, ponownie Stade de Reims w 1959 i Eintracht Frankfurt w 1960 roku. Zwycięzca rozgrywek miał zapewniony udział w następnej edycji nawet przy braku zwycięstwa w rozgrywkach krajowych. W myśl tej zasady od drugiej do szóstej edycji pucharu w rozgrywkach uczestniczyły po dwie drużyny z Hiszpanii. Poza Realem Madryt były to Atlético Bilbao (w sezonie 1956/1957 jako mistrz kraju), Sevilla (1957/1958 jako wicemistrz), Atlético Madryt (1958/1959 jako wicemistrz), oraz CF Barcelona (dwukrotnie jako mistrz kraju, w sezonach 1959/1960 i 1960/1961).
Drużyna z Madrytu prowadziła w tym okresie politykę ciągłego wzmacniania i odświeżania drużyny. W jej barwach w tych latach oprócz Alfredo Di Stéfano grały takie postacie jak Raymond Kopa, Ferenc Puskás, Paco Gento, José Santamaría czy José Rial. Walnie przyczynili się oni do sukcesów klubu. Real Madryt stał się wizytówką Hiszpanii na arenie europejskiej.
Zaskoczenie w Barcelonie
Barcelona była zaskoczona powodzeniem nowych rozgrywek. W 1954 roku wraz z FIFA zdecydowali się powołać nowy turniej pod nazwą Pucharu Miast Targowych, który miał być współfinansowany przez miasta biorące w nim udział. Pierwsza edycja rozpoczęta w 1954 roku trwała aż 3 lata i zakończyła się w 1957 roku zwycięstwem Barcelony. Po raz drugi rozgrywki wystartowały w roku 1958 i trwały tym razem 2 lata. Zwycięzcą ponownie okazała się Barcelona. Mimo tych sukcesów rozgrywki te nie cieszyły się taką sławą co Puchar Europy Mistrzów Krajowych. Przez to CF Barcelona pozostawała w tym okresie w cieniu Realu Madryt. To nawet pomimo tego, że klub z Katalonii posiadał wtedy bardzo mocny zespół. Jego liderem był Ladislao Kubala, a obok niego występowali również Luis Suárez, Zoltán Czibor, Sándor Kocsis czy Antonio Ramallets.
„Mag futbolu”
W latach 1958-1960 szkoleniowcem drużyny był Helenio Herrera, uważany za jednego z najlepszych trenerów tego okresu. Do jego zwolnienia przyczynił się pojedynek z Realem Madryt w półfinale Pucharu Europy Mistrzów Krajowych w sezonie 1959/1960. Pierwszy mecz 3:1 wygrała drużyna z Madrytu. Przed rewanżem zawodnicy Barcelony, zachęceni przez Herrerę, wystosowali do zarządu Barcelony prośbę o podniesienie wcześniej uzgodnionej premii. Zbiegło się to z pogłoskami jakoby Helenio Herrera był kuszony przez Real Madryt lepiej płatnym kontraktem niż ten, który obowiązywał go w Barcelonie. Rewanż na Camp Nou zakończył się wygraną Realu Madryt, również wynikiem 3:1. Helenio Herrera zwolniono z posady trenera CF Barcelony przy bardzo dużej presji ze strony kibiców. Po latach przyznał, że w momencie tych wydarzeń miał już podpisany kontrakt z inną drużyną, ale nie był nią Real Madryt, lecz włoski Inter Mediolan. Ukrywał ten fakt z powodu obaw o złe przyjęcie tej informacji przez opinię publiczną, głównie kibiców Barçy.
Przygoda w reprezentacji
Helenio Herrera był również selekcjonerem reprezentacji Hiszpanii w latach 1959-1962. W 1959 roku rozpoczęto rundę kwalifikacyjną do pierwszej edycji Pucharu Europy Narodów. Po pokonaniu w dwumeczu reprezentacji Polski, kolejnym przeciwnikiem Hiszpanii miała być reprezentacja ZSRR. Hiszpański Związek Piłki Nożnej pod naciskami ze strony władzy, a w szczególności samego Franco, wycofał reprezentację z rozgrywek i oddał mecz walkowerem. Franco proponował, aby mecze odbyły się na neutralnym terenie, zamiast w Moskwie i Madrycie, co zostało odrzucone przez federację rosyjską. Tłumaczono, że decyzja została podjęta w związku z otrzymaniem raportów, jakoby duża liczba kibiców miała przyjechać z reprezentacją ZSRR na mecz na Estadio Santiago Bernabéu w Madrycie. Swoje niezadowolenie z powodu zaistniałej sytuacji w imieniu drużyny wyraził sam Helenio Herrera. Chociaż według mediów było to spowodowane utratą bonusów finansowych, które miał przynieść mecz, a nie patriotyzmem czy pragnieniem piłkarskiej rywalizacji. Piłka nożna stała się narzędziem w antykomunistycznej propagandzie Franco.
Herrera utrzymał się na stanowisku selekcjonera reprezentacji, z którą udało mu się zakwalifikować na finały Mistrzostw Świata w 1962 roku. Na mundialu w Chile drużyna Hiszpanii rozegrała tylko 3 mecze (wygrała 1:0 z Meksykiem i przegrała 0:1 z Czechosłowacją i 1:2 z Brazylią), po których odpadła z turnieju zajmując ostatnie miejsce w swojej grupie.
Problemy ideologiczne
W kraju głównie za sprawą dziennika „Marca” wybuchła dyskusja o zagranicznych wpływach w reprezentacji Hiszpanii. Doceniano wkład zagranicznych piłkarzy i trenerów w rozwój klubowej piłki nożnej w Hiszpanii i jej wypromowanie na arenie międzynarodowej. Jednocześnie jednak krytykowano ich udział w reprezentacji Hiszpanii. Zarzucano, że reprezentacja „przestała grać jak drużyna prawdziwych Hiszpanów”. Helenio Herrera został zwolniony z posady selekcjonera, a jego miejsce zajął José Villalonga. Brał on udział w wojnie domowej jako ochotnik po stronie nacjonalistów. Po ukończeniu działań wojennych kontynuował karierę wojskową, równocześnie uczęszczając na kurs o trenowaniu piłki nożnej. Pomimo braków w wiedzy taktycznej, osiągał sukcesy jako trener najpierw Realu Madryt, a później Atlético Madryt. Na pierwszym miejscu stawiał przygotowanie fizyczne.
Zmiany, które przyniosły sukces
W 1963 roku wydano dekret zakazujący naturalizowanym Hiszpanom gry w reprezentacji narodowej. W 1964 roku Hiszpania organizowała turniej finałowy Pucharu Europy Narodów. Pod wodzą Villalongi drużyna awansowała do finału, w którym zmierzyli się z reprezentacją ZSRR. Tym razem Franco nie sprzeciwił się rozegraniu meczu z reprezentacją komunistycznego kraju. Osobiście zasiadł na trybunach i dopingował drużynę prowadzoną przez jego „lojalnego oficera”. Kiedy wchodził na stadion, z trybun zaczęły dobiegać głośne okrzyki „Franco, Franco, Franco”, zainicjowane przez falangistów. Reprezentacja Hiszpanii wygrała z drużyną ZSRR 2:1 po golach Peredy i Marcelino. Franco dostosował się do międzynarodowego protokołu i nie wręczył drużynie zwycięskiej pucharu osobiście, jak miał w zwyczaju robić podczas rozgrywek krajowych. Po meczu kapitan drużyny, Olivella, zadedykował Franco, w imieniu całej reprezentacji, zwycięstwo w Pucharze Narodów. To samo w pomeczowych wypowiedziach uczynił trener Villalonga. W prasie wychwalano charakter drużyny, wole walki, oraz powrót do La Furia.
Hiszpańskie zespoły w PEMK
W 1960 roku w 1/8 finału Pucharu Europy Mistrzów Krajowych zmierzyły się ze sobą drużyny Realu Madryt i CF Barcelony. W Hiszpanii żałowano, że w tak wczesnej fazie odpadnie jeden z hiszpańskich zespołów. Pierwszy mecz zakończył się wynikiem 2:2 przy dużych kontrowersjach. Dotyczyły one pracy arbitra głównego, którym był anglik Arthur Ellis. Rewanż sędziowany przez innego angielskiego sędziego, Rega Leafe, skończył się zwycięstwem drużyny z Barcelony 2:1. Ponownie najgłośniejszym tematem była praca arbitra.
W obu przypadkach arbitrzy byli krytykowani nie tylko w prasie hiszpańskiej, ale także w wielu innych krajach europejskich. Jedynie w Anglii przy temacie meczu pomijano kwestie sędziowskie, prawdopodobnie ze względu na narodowość arbitrów obu spotkań. Dla Realu Madryt była to pierwsza porażka w dwumeczu europejskiego pucharu, dodatkowo odniesiona z drużyną z Hiszpanii. Barcelona kontynuowała udział w Pucharze Europy Mistrzów Krajowych, dochodząc aż do finału, w którym ostatecznie przegrała z portugalską drużyną SL Benfica. Rok później do finału po rocznej przerwie znowu awansował Real Madryt, w którym jednak przegrał 5:3 także z drużyną SL Benfica. Po zdobyciu mistrzostwa kraju przez Barce w 1960 roku, w latach 1961-1964 mistrzostwo zdobywał Real Madryt.
Zmierzch ikon
W 1963 roku Ladislao Kubala opuścił CF Barcelone i przeniósł się do lokalnego rywala Espanyolu. Rok później dołączył do niego Alfredo Di Stéfano, z którym nie zdecydowano się na przedłużenie kontraktu w Madrycie. Obaj zawodnicy przez długi okres stanowili symbol swoich zespołów, prowadząc je do wielu sukcesów. Pomimo występowania w drużynach rywalizujących ze sobą, a według kibiców nawet wrogich wobec siebie, zachowali przyjazne stosunki, darząc się wzajemnie dużym szacunkiem.
Bibliografia:
Ball P., Real Madryt. Królewska historia najbardziej utytułowanego klubu świata, Kraków 2014.
Burns J., Barça. Życie, pasja, ludzie, Kraków 2016.
Burns J., Piłkarska furia. Podróż przez hiszpański futbol, Kraków 2015.
Leplat T., FC Barcelona- Real Madryt. Wojna Światów, Warszawa 2014.
Relaño A., Barça vs. Real. Wrogowie którzy nie mogą bez siebie żyć, Kraków 2015.
Grafika: Zuzanna Twardosz/ZT Graphics