Johan Cruyff był kolejnym genialnym piłkarzem, który prezentował swoje umiejętności na boiskach LaLiga. To także dzięki niemu Barca odzyskała tytuł mistrzowski. Zbiegło się to w czasie z budowaniem nowego wizerunku klubu, jeszcze mocniej związanego z Katalonią i tamtejszą społecznością. Było to możliwe w związku z osłabieniem władzy, która powoli przygotowywała się do ewolucji.
Początkowe problemy
Już w 1971 roku CF Barcelona rozpoczęła rozmowy z Johanem Cruyffem w celu sprowadzenia Holendra do klubu. Cruyff występował w Ajaxie Amsterdam, wraz z którym w sezonie 1970/1971 zwyciężył w Pucharze Europy Mistrzów Krajowych. Był czołową postacią drużyny prowadzonej wówczas przez Rinusa Michelsa.
Jego transfer blokował jednak zakaz nałożony przez hiszpański związek piłkarski jeszcze w 1962 roku, zabraniający sprowadzania do klubów zagranicznych piłkarzy. Ówczesny prezes Barcelony, Montal, wynajął prawnika Miguela Roca Junyenta, aby ten przeprowadził śledztwo w sprawie transferów piłkarzy z Ameryki Południowej do Hiszpanii. Ze zdobytych przez Miguela danych wynikało, że czterdziestu sześciu na sześćdziesięciu czterech piłkarzy z Ameryki Południowej używało sfałszowanych danych. Hiszpański Związek Piłki Nożnej przestraszył się, że pociągnie to za sobą kolejne konsekwencje, i może wywołać skandal wewnątrz ligi hiszpańskiej. W porozumieniu z Montalem federacja zgodziła się znieść zakaz transferów,. W zamian prezes Barcelony obiecał, że nie upubliczni żadnych nowych informacji związanych z łamaniem przepisów przez hiszpańskie kluby. Przeciwko zniesieniu zakazu stanął klub Atlético Bilbao, prowadzący politykę zatrudniania piłkarzy jedynie baskijskiego pochodzenia.
Rozłam w Ajaxie
W tym czasie Ajax Amsterdam wygrał kolejne dwie edycje Pucharu Europy Mistrzów Krajowych, ale pozycja Cruyffa w szatni słabła. Po sezonie 1972/1973, po głosowaniu zawodników, odebrano Johanowi opaskę kapitana. Ten zapowiedział, że prędzej zakończy piłkarską karierę, niż będzie kontynuował grę w Holandii. Miało to na celu również zmniejszenie wymagań drużyny z Amsterdamu wobec ceny jaką żądali za swojego zawodnika. W tym czasie trenerem Barcelony był dobrze znany Cruyffowi Ruins Michels. Ostatecznie Johan Cruyff przeniósł się do drużynyz Katalonii w 1973 roku za ponad milion dolarów.
Powrót na szczyt
W sezonie 1973/1974 CF Barcelona pierwszy raz od 14 lat wygrała Primera Division. Michels wprowadzał w Barcelonie swoją filozofię futbolu totalnego, a dopiero po przyjściu Cruyffa taka taktyka zaczęła przynosić oczekiwane efekty. W swoich założeniach filozofia ta utrzymywała, że każdy piłkarz może zastąpić kolegę na każdej pozycji. Do tego wymagane były odpowiednie warunki fizyczne oraz przygotowanie taktyczne.
17 lutego 1974 roku Barcelona z Cruyffem mierzyła się na Santiago Bernabéu z Realem Madryt. Futbol prezentowany przez drużynę z Katalonii, oraz jakość piłkarzy grających w jej barwach, sprawiły, że mecz zakończył się zwycięstwem Barçy aż 5:0. Zwycięstwo odebrano bardzo entuzjastycznie, nie tylko w kategoriach sportowych, ale także politycznych. Był to moment ponownego aktywizowania klubu w kręgach nacjonalistycznych, traktowania go jako symbolu katalońskości. Barcelona przygotowywała się wtedy do obchodów 75 rocznicy powstania klubu. Z tej okazji zarząd klubu wręczył Franco w Madrycie honorowy medal. Caudillo miał natomiast pochwalić wyniki osiągane przez klub w ostatnich tygodniach.
Próba rewanżu
Pod koniec tego sezonu ponownie doszło do pojedynku Barcelony z Realem, tym razem jednak w finale Pucharu Generała. W Pucharze jeszcze przed wprowadzeniem zakazu sprowadzania zagranicznych graczy istniał przepis zakazujący udziału w nim obcokrajowcom. Zakaz ten utrzymano po 1973 roku mimo zniesienia zakazu o transferach zagranicznych piłkarzy. Real Madryt zdołał się odbudować po ostatniej porażce z drużyną Barçy i wygrał w finale wynikiem 4:0. Uznawano to za rewanż za ostatnią porażkę. Chociaż Los Blancos strzelili 4 bramki, a nie 5 jak Barcelona, to waga meczu zrekompensowała kibicom niewielką różnicę bramkową.
Més que un club
W tym samym roku Barcelona organizowała Światowy Dzień Futbolu. Poprosiła Javiera Comę o stworzenie sloganu skupiającego w sobie charakter klubu. Coma wykorzystał słowa, które Narcís de Carreras wypowiedział w 1968 roku po objęciu funkcji prezesa klubu, a które według Javiera mógł wymyślić każdy Katalończyk, czyli: El Barça el más que un club (w języku katalońskim El Barça es més que un club co oznacza „Barcelona to więcej niż klub”). Zdanie to doskonale oddawało ducha klubu. Barca stawała się nie tylko symbolem sportowym Katalonii, ale także częścią jej walki politycznej o większą wolność.
17 listopada 1974 roku w klasztorze Montserrat około 6 tysięcy kibiców Barcelony zebrało się, aby wspólnie modlić się za klub, a także za Katalonię. Klasztor jest jednym z symboli regionu. Znajduje się w nim La Moreneta (Czarna Dziewica), według legend przywieziona tam przez świętego Piotra. Barça ma w zwyczaju dedykować zdobyte trofea Maryi Pannie Miłosierdzia, „Matce” Barcelony. Poza aspektem sportowym świętowania siedemdziesięcio pięcio lecia istnienia klubu, była to również manifestacja polityczna. Reżim był w tym okresie już słaby, przez co wzmagały się nacjonalistyczne wystąpienia w Katalonii. Wydarzenia w klasztorze Montserrat wykorzystał Jordi Pujol, prywatnie wieloletni kibic Barcelony, w celu założenia partii politycznej Convergéncia Democrática de Catalunya.
Podsumowanie ostatnich lat pod Franco
W drugiej połowie lat 60 nastąpił zwrot w kwestii powiązań polityki z piłką nożną. Władza skupiała się na promowaniu reprezentacji narodowej. Uczuć związanych z nacjonalizmem hiszpańskim, a także jedności narodu przy okazji meczów rozgrywanych przez kadrę. Mniejszy nacisk kładziono na rozgrywki klubowe, chociaż nadal starano się promować Hiszpanię poza jej granicami za sprawą sukcesów klubów na arenie międzynarodowej. Na początku lat 70 słabnąca władza reżimu stwarzała okazję dla społeczeństwa do manifestowania swoich poglądów politycznych i nacjonalistycznych, powiązanych z walką o autonomię poszczególnych regionów. Powiązania piłki nożnej z polityką regionu najbardziej odczuwano w Katalonii, gdzie CF Barcelona była bardzo silnym symbolem katalońskości. Kraj był powoli przygotowywany do transformacji ustrojowej i zmiany władzy. Poszczególne regiony, jak Katalonia i Kraj Basków, chciały wykorzystać to do wywalczenia autonomii.
Bibliografia:
Burns J., Barça. Życie, pasja, ludzie, Kraków 2016.
Relaño A., Barça vs. Real. Wrogowie którzy nie mogą bez siebie żyć, Kraków 2015.
Grafika: Zuzanna Twardosz/ZT Graphics